ՄԻ ԿԱԹԻԼ ՄԵՂՐ
< կաթ մեղու պատերազմի
պատճառ >
ՎԱՐԴԱՆ ԱՅԳԵԿՑԻ
Մի մարդ մեղրի խանութ ուներ,
Էժան առնում` թանկ էր ծախում,
Փողը – փող է բերում, գիտեր,
Վաստակ ուներ`չուներ կախում:
Մեղրի քաղցր համին ծանոթ,
Գալիս էին անթիվ մարդիկ,
Մեղրատերի լեզվին հաղորդ,
Նրա խոսքի գովեստին կիրթ:
Գնորդների բարքին գիտակ,
Ջերմացնում էր միտքը
նրանց,
Աչքը ոմանց ձեռքներին փակ,
Անուշ խոսքով բացում կամաց:
Առնել- տալու գործը գիտեր,
Քաղցրությունը ծոր պիտի տար,
Մեղրը պիտի շուտ վաճառվեր,
Եկած շահից- շահի հույս կար:
Մեղր էր ծախում խանութպանը,
Մեղրի շողքին` աչքը մարդկանց,
Ո՞վ էր, փորձեց մեղրի համը,
Ու մի՛ կաթիլ բաց թողեց ցած:
Գետնին կաթած ի՜նչ քացրոթյուն,
Անվճա՛ր ու ոչմեկինը,
-Մրջյո՛ւն, պի՛ծակ, ծով
լիությո՜ւն,
Ձեր ինչի՞ն է մեղրի գինը:
Եկե՛ք, կերե՛ք, դուք ձեր կամքին,
Ձեզ ո՞վ պիտի <քշա> անի,
Քաղցրություն ձեր դառը կյանքին,
Փո՛քր բան է ոչպիտանի:
Այդ կաթիլին վրա տվին,
Մոտիկ եկած պիծա՛կ, մրջյո՛ւն,
Մեղրի համից գուցե գժվին,
Ասես գտած երջանկություն:
Վայելքի մեջ անկախացան,
Ի՞նչ ավելորդ զգուշություն,
Եկած ճամփան շուտ մոռացան,
Գտե՛լ էին քաղցրով լի տուն:
Նրանց վարքին հետևող կար,
Աչքաբաց էր տիրոջ կատուն,
Իր բնազդին տուրք պիտի տար,
Դարանից իր նայե՛ր թաքուն:
Ինչքա՞ն պիտի նա համբերեր,
Այդ անօրեն տեսարանին,
Ա՜խր ինքն էլ այդտեղ տե՛ր էր,
Խաղե՛ր ուներ նա կատվային:
Առա՛ջ եկավ, կպա՛վ թաթով,
Այդ մի՛ կաթիլ մեղրի սիրուն,
-Թո՛ղ վճարեք օրվա կյանքով,
Չե՛մ ճանաչում ոչ մի ներում:-
Թաղե՛ց մեղրի կաթիլի մեջ,
Մի՛ կես մրջյուն, անթև՛ պիծակ,
Խրախճանքին տվել էր վերջ,
Իր կատվային խաղին գիտակ:
Մեղրի գնորդ մի ծեր մարդու,
Շունն անտարբեր չեղավ կատվին,
-Դո՛ւ, երկերես, քծնո՛ղ կատու,
Կվճարե՛ս ամենքիս գին:-
Ու նույն պահին հասավ կատվին,
Ատելությամբ նրա ցեղի,
Տվե՛ց գետնով, փռե՛ց գետնին
Տիրոջ կատվին, շունն անտեղի:
Շունչը փչեց ընկած կատուն,
Չդիմացավ այդ բի՛րտ ուժին,
Խանութպանի սիրտն էր պայթում`
Ո՞նց հանդգնեց իր տան շեմին:
Ձեռքն ընկածով զարկե՛ց շանը,
Անխիղճ խփե՛ց նրա գլխին,
Առաջն ընկավ ծեր պաշտպանը,
Ո՛ր նա չընկնի իր շան խելքին:
Ո՛ր մարդու իր դիրքին մնա`
Շունն անլեզու արարած է,
Ո՛ր բնազդով վրա չգա,
Ու գազազած չհարվածե:
Բայց իզուր էր ջանքը ծերի,
Խանութպանը շատ էր փրփրել,
Շատերի պես` հույզի գերի,
Ծերն ուժ չուներ` ձեռքը բռնել:
Կո՛ւյր հարված էր, դիպավ նրան,
Խանութպանը դա չէր ուզում,
Ծեր մարդն ընկավ իր շան նման,
Ոչի՛նչ նրան էլ չէր հուզում:
Անմեղ մարդ էր տալիս հոգին,
Տեսնողը ո՞նց դիտորդ մնար,
Շատ չարացան թե՛ այր, թե՛ կին,
Մտածելու շատ բան չկար:
Խանութպանին ուժով հասան,
Ամեն կողմից հարվածեցին,
Չարությունից ըմբոստացան,
Ու խանութը տվին հրին:
Կրակ ու ծուխ երկինք ելավ,
Ամեն աչքի տեսանելի,
Լուրը արագ մարդկանց գտավ,
Մեջտեղ եկան չար թե բարի:
Խանութպանի՛ որդի ու թոռ,
Եղբայր, ընկեր, շտապեցին,
Թշնամանքի՛ն տվեցին զոռ,
Սպանեցին - սպանվեցին:
Ապրողները ուշ իմացան,
Երբ թեժ կռվի ձայնն էր մարում,
Ափսոսանքով կողքի՛ց անցան,
Խղճո՛վ էին լուսաբանում:
-Կաթիլից ի՞նչ մեծ պատահար,
Ի՞նչ շո՛ւն, պիծա՛կ,
կատո՛ւ, մրջյո՛ւն,
Դա՛տ անողի պետք կա
արդար`
Ու մի կաթիլ խաղաղությո՜ւն:
ՀԱՍՄԻԿ ԱՋԱՄՅԱՆ